పొడి దగ్గు సమస్య నవీన్ నడిమింటి సలహాలు అవగాహనా కోసం - Dry Cough
పొడి దగ్గు అంటే ఏమిటి?
విసుగు, చికాకు కలిగించే మరియు ఎటువంటి కఫం (phlegm) లేదా శ్లేష్మం (mucus) ఉత్పత్తి అవ్వని రకమైన దగ్గును పొడి దగ్గుగా పిలుస్తారు. ఇది సాధారణంగా గొంతులో ఒక గిలిగింత సంచలనాన్ని/అనుభూతిని కలిగించే విధంగా ఉంటుంది.
దాని ప్రధాన సంకేతాలు మరియు లక్షణాలు ఏమిటి?
పొడి దగ్గుకు ముడిపడి ఉన్న సంకేతాలు మరియు లక్షణాలు:
- శ్వాస ఆడకపోవుట
- జ్వరం మరియు చలి
- గొంతు నొప్పి
- రాత్రుళ్లు చెమటలు పట్టడం
- బరువు తగ్గడం
- వ్యాయామ సామర్ధత తగ్గిపోవడం (సులభంగా అలసిపోవడం)
- శ్వాస తీసుకునే సమయంలో ఈల శబ్దం
- గుండెల్లో మంట
- మింగడం లో కష్టం
దాని ప్రధాన కారణాలు ఏమిటి?
పొడి దగ్గు ప్రధానంగా ఈ క్రింది కారణాల వలన కలుగుతుంది:
- వైరల్ అనారోగ్యం (జలుబు, ఫ్లూ [ఇన్ఫ్లుఎంజా] లేదా వైరల్ సంక్రమణ తరువాత వచ్చే దగ్గు [వైరల్ అనారోగ్యం తరువాత కొన్ని వారాల పాటు దగ్గుఉంటుంది ])
- ఆస్తమా
- కోోరింత దగ్గు
- స్వరపేటిక యొక్క వాపు (స్వరపేటిక వాపు ) లేదా కొన్ని రకాల ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులు (మధ్యంతర ఊపిరితిత్తుల వ్యాధి,interstitial lung disease)
- ధూమపానం
- అలెర్జీ రినైటిస్ (పెంపుడు జంతువుల చర్మం, పుప్పొడి లేదా దుమ్ము వంటి అలెర్జీ కారకాలను పీల్చడం వలన వచ్చే గవత జ్వరం) లేదా ఏదైనా బయటి పదర్థం పీల్చడం, ఇది చిన్న పిల్లలు మరియు శిశువులలో చాలా సాధారణం
- ఔషధ దుష్ప్రభావాలు (అధిక రక్తపోటుకు ఉపయోగించే యాంజియోటెన్సిన్-కన్వర్టింగ్-ఎంజైమ్ [angiotensin-converting-enzyme,ACE] నిరోధకాలు)
- గ్యాస్ట్రో-ఎసిసోఫేగల్ రెఫ్లాక్స్ (Gastro-oesophageal reflux) లేదా పోస్ట్-నాసల్ డ్రిప్ (post-nasal drip, ముక్కు నుండి గొంతులోకి శ్లేష్మ స్రావాలు వెనుకకు వెళ్లడం)
- గురక మరియు అబ్స్ట్రక్టివ్ స్లీప్ అప్నియా (నిద్రలో శ్వాస అందకపోవడం)
పొడి దగ్గు కొన్ని అసాధారణ కారణాలు:
- గుండె వైఫల్యాలు
- ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్
- ఊపిరితిత్తులలో రక్తం గడ్డకట్టడం (పల్మోనరీ ఎంబోలిజం)
ఎలా నిర్ధారించాలి మరియు చికిత్స ఏమిటీ?
ముందుగా, వైద్యులు దగ్గు మరియు ఏవైనా ఇతర లక్షణాల యొక్క వివరణాత్మక చరిత్రను గురించి తెలుసుకుంటారు, దాని తరువాత శారీరక పరీక్ష నిర్వహించబడుతుంది. వ్యక్తి యొక్క ఆరోగ్య చరిత్ర, వయస్సు మరియు శారీరక పరీక్షలో కనుగొన్న విషయాల పై ఆధారపడి, వైద్యులు ఈ క్రింది పరీక్షలను సూచిస్తారు:
- అలెర్జీ పరీక్షలు
- ఛాతీ ఎక్స్-రే
- గొంతు స్విబ్ ( గొంతు లోపలి నుండి ఒక నమూనాను సేకరించి, మరియు ఆ నమూనాను ఇన్ఫెక్షన్ల కోసం పరీక్షిస్తారు)
- పల్మనరీ ఫంక్షన్ పరీక్షలు (Pulmonary function tests)
పొడి దగ్గు చికిత్స దాని కారణం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది (ఉదా., వైరల్ సంక్రమణ వలన దగ్గు సంభవిస్తే అది ఒక వారం లేదా రెండు వారాలలోపు దానికదే తగ్గిపోతుంది). పొడి దగ్గు ఉపశమనానికి వివిధ నివారణ చర్యలు ఉన్నాయి:
స్వీయ రక్షణ
- తేనె గొంతులో ఒక మృదువైన పూతలా (పొర) ఏర్పడి, పొడి దగ్గును ప్రేరేపించే, చికాకు నుండి ఉపశమనానికి సహాయపడుతుంది
- పుష్కలంగా ద్రవాలను సేవించాలి (వెచ్చని నీళ్లు, టీ, మొదలైనవి)
- ఉప్పు నీటితో నోటిని పుక్కిలిస్తే గొంతు నొప్పి మరియు పొడి దగ్గును తగ్గించడంలో అది సహాయపడుతుంది
- పొడి దగ్గును ప్రేరేపించే కొన్ని మందుల వాడకాన్ని (ఏసిఇ నిరోధకాలు [ACE inhibitors], బీటా బ్లాకర్లు) ఆపివేయాలి. వైద్యున్ని సంప్రదించి వాటికి ప్రత్యామ్నాయ మందులను తీసుకోవాలి.
- నీటిని కొంచెం కొంచెముగా తాగడం అనేది దగ్గు కోరికను తగ్గిస్తుంది
- యాంటీ బాక్టీరియల్ లక్షణాలు కలిగిన మాత్రలు లేదా టానిక్లు లేదా లేహ్యల రూపంలో దగ్గుకు అణిచివేతలు [Cough suppressants] అందుబాటులో ఉన్నాయి, అవి వీటిని కలిగి ఉంటాయి:
- ఫోల్కొడైన్ (Pholcodine)
- డెక్స్ట్రోమిథోర్ఫాన్ (Dextromethorphan)
- కొడైన్ (Codeine)
- డైహైడ్రోకొడైన్ (Dihydrocodeine)
- పెంటాక్సీవిరైన్ (Pentoxyverine)
- జలుబు మరియు ఫ్లూ యొక్క కలయిక మందులు సాధారణంగా క్రింది వాటిని కలిగి ఉంటాయి:
- యాంటిహిస్టామైన్ (antihistamine)
- ఒక డికాంగిస్టెంట్ (decongestant, అడ్డంకులు ఉన్న లేదా ముకుసుపోయిన ముక్కు నుంచి ఉపశమనం పొందడం కోసం)
- పారాసెటమాల్ (Paracetamol)
- అలెర్జీ రినైటిస్ లేదా పోస్ట్ నాసల్ డ్రిప్ వలన సంభవించిన పొడి దగ్గుకు నాసల్ స్ప్రేలు మరియు ఇన్హేలర్లు ఉన్నాయి, అవి:
- సెలైన్ లేదా కార్టికోస్టెరాయిడ్ నాసల్ స్ప్రే
- కోర్టికోస్టెరాయిడ్ ఇన్హేలర్ ( నోటి ద్వారా ఔషధం పీల్చబడుతుంది)
- గ్యాస్ట్రో-ఓసోఫ్యాగల్ రిఫ్లక్స్ (gastro-oesophageal reflux) వ్యాధి ఉన్న వ్యక్తులకు ఇచ్చే రిఫ్లక్స్ చికిత్స, వీటిని కలిగి ఉంటుంది:
- ఆమ్ల స్రావాన్ని నిరోధించే మందులతో చికిత్స (ప్రోటాన్ పంప్ ఇన్హిబిటర్ల వంటివి)
- నిద్రపోయే ముందు తినకపోవడం మరియు పడుకున్నప్పుడు తలను పైకి పెట్టడం వంటి స్వీయ-సంరక్షణ చర్యలు పా
పొడి దగ్గు మరియు కఫంతో కూడిన దగ్గు నివారణకు ఆయుర్వేదం నవీన్ సలహాలు :
1. జలుబుతో కూడిన దగ్గు:
మనం మాట్లాడేటప్పుడు, దగ్గేటప్పుడు, తుమ్మేటప్పుడు లాలాజలం అత్యంత సూక్ష్మమైన బిందువుల రూపంలో బైటకు వెలువడుతుంది. ఒకవేళ మనకు జలుబు చేసినట్లయితే దానికి కారణమైన వైరస్ లు ఈ సూక్ష్మ బిందువుల ద్వారా ఎదుటి వారి శ్వాస కోసం లోనికి ప్రవేశిస్తాయి. సూక్ష్మజీవులు, వాటి తాలూకు విష పదార్థాలు శ్వాస మార్గంలోని శ్లేష్మపు పొరలపై పెరుకున్నప్పుడు, వాటిని వదలించుకునే ప్రయత్నంలో దగ్గుం తుమ్ములు వస్తాయి.
జలుబు చేసిన వారు ముక్కుకు, నోటికి రుమాలనో, చేతినో అడ్డం పెట్టుకోకుండా తుమ్మినా, లేదా దగ్గినా వైరస్ లు సునాయాసంగా ఇతరుల శరీరంలోనికి చేరుకుంటాయి. వైరస్ లు మనిషి శరీరంలోనికి ప్రవేశించినప్పుడు, వాటికి వ్యతిరేకంగా పోరాడటం కోసం ప్రతిరక్షక కణాలు తయారవుతాయన్న సంగతి తెలిసిందే, కాకపొతే ఈ కణాలు తయారయ్యే కాల వ్యవధి వ్యాధినుండి వ్యాధికి మారుతుంటుంది. జలుబు విషయమే తీసుకుంటే ప్రతి రక్షక కణాలు తయారుకావడానికి కనీసం వారం రోజులు పడుతుంది; జలుబుకు చికిత్స చేస్తే వారం రోజులలో తగ్గుతుందనీ, చికిత్స చేయకపోతే ఏడురోజులకు తగ్గుతుందనే జన వాక్యం ఇందుకే పుట్టి ఉండొచ్చు.
జలుబుతో మొదలైన దగ్గు, జలుబుతో పాటే తగ్గుముఖం పడుతుంది. అలా తగ్గకుండా చాలా రోజుల పాటు కొనసాగుతున్నప్పుడు, శ్లేష్మం పసుపు ఆకుపచ్చల మిశ్రమ వర్ణంలో కనిపిస్తున్నప్పుడు వ్యాధి ప్రథమావస్థను దాటి ద్వితీయాంకంలోకి ప్రవేశించినట్లుగా అర్థం చేసుకోవాలి. అప్పుడు మందులు వాడటం తప్పనిసరి. దగ్గుకు అతి సాధారణ కారణం జలుబు అనుకున్నాం కదా. దగ్గు వల్ల పెద్ద ప్రమాదమేదీ జరుగదుగాని ఇబ్బందిగా, నలతగా అనిపిస్తుంటుంది. ఇది పూర్తిగా పని మానేసి విశ్రాంతి తీసుకోవలసినంత పెద్ద వ్యాధి కాదు. అలగాని దీనితో పనిచేయాలన్నా చిరాకుగానే ఉంటుంది.
గృహచికిత్సలు: 1. పొడి దగ్గులో గొంతును మార్దవం చేయడానికి పాలు నెయ్యిల మిశ్రమం బాగా పనిచేస్తుంది. 2. ఒకవేళ దగ్గుకు కారణం కఫమైతే, యష్టిమధుకం (అతిమధురం) వేరును డికాక్షన్ కాచి, తేనెతో, లేదా పంచదారతో కలిపి తీసుకుంటే కఫం తెగి, దగ్గు నుంచి ఉపశమనం లభిస్తుంది. 3. మిరియాల చూర్ణాన్ని (చిటికెడు) నెయ్యి, చక్కెర, తేనెలతో కలిపి తీసుకోవాలి. 4. దగ్గు నుండి సత్వరమే ఉపశమనం పొందడానికి మిరియాలు, ఖర్జూరం, వాయువిడంగాలు, పిప్పళ్లను అన్నిటిని సమభాగాలు కలిపి పేస్టులాగా తయారుచేసి అరచెంచాడు చొప్పున చెంచాడు తేనెతో కలిపి తీసుకోవాలి.
ఔషధాలు: తాళీసాది చూర్ణం, ప్రవాళ భస్మం, అభ్రక భస్మం, శృంగి భస్మం, మహాలక్ష్మి విలాస రసం, స్వర్ణమాలినీ వసంత రసం, ప్రవాళ పంచామృతం, వాసరిష్టం, వాసా కంటకార్యవలేహ్యం, అగస్త్య హరీతకీ రసాయనం, చ్యవనప్రాశ లేహ్యం, లవంగాది వటి, ఏలాది వటి.
2. శ్వాసనాళ సంబంధ రుగ్మత (బ్రాంకైటిస్):
ఊపిరితిత్తులలోని శ్వాసనాళాల ఉపశాఖలు, వాటి శ్లేష్మపు పొరలూ వ్యాధిగ్రస్తమైనప్పుడు ఆ స్థితిని 'బ్రాంకైటిస్' అంటారు. ఇది దీర్ఘవ్యాధిగా పరిణమించినప్పుడు దగ్గు శ్లేష్మానుబంధంగా వస్తుంటుంది. ముఖ్యంగా వర్షాకాలం, శీతాకాలమంతా ఇదే పరిస్థితి కొనసాగుతుంది. ధూమపానం చేసే వారిలో బ్రాంకైటిస్ లక్షణాలేక్కువగా కనిపిస్తాయి. దగ్గు వస్తునప్పటికి లెక్కచేయకుండా అదేపనిగా ధూమపానంధూమపానం చేసేటట్టయితే పరిస్థితి విషమిస్తుంది. శ్వాస వేగం పెరగడం, గాలి పీలుస్తున్నప్పుడు పిల్లి కూతలు ధ్వనించడం, శారీరక శ్రమను తట్టుకోకపోవడం అనే లక్షణాలు కనిపిస్తాయి. అంతే కాకుండా శరీరానికి సరిపడ్ద ప్రాణవాయువు అందకపోవడం వలన ముక్కు, పెదవులు, చేతులు నీలంగా మారుతాయి, ఇదే చాలా ప్రమాదకరమైన స్థితి కనుక వైద్య సహాయం తీసుకోవాలి.
ఔషధాలు: అగస్త్య రసాయనం, భారంగి గుడం, చ్యవన ప్రాశ లేహ్యం, దశమూలారిష్టం, ద్రాక్షాది చూర్ణం, ఏలాది చూర్ణం, కర్పూరాది చూర్ణం, కూష్మాండ లేహ్యం, లోకనాథ రసం, తాళీసాది చూర్ణం, విదార్యాది ఘృతం, వాసా కంటకారిలేహ్యం.
3. న్యుమోనియా, ఇతర ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులు:
ముక్కునుండి, గొంతునుండి వ్యాధి కారకాంశాలు శ్వాసనాళికలోకి ప్రవేశించి శ్లేష్మపు పొరలను వాపునకు గురిచేసినప్పుడు దగ్గుతోపాటు ఛాతిలో నొప్పి కూడా వస్తుంది. మన శరరంలో ఊపిరితిత్తులు ఒక పొర మధ్య పదిలంగా ఉంటాయి. ఏదైనా కారణం చేత ఈ పొర వ్యాధిగ్రస్తమైతే (బ్రాంకోన్యుమోనియా) ఊపిరితిత్తులు పూర్తిస్థాయిలో వ్యాకోచించలేవు. ఇలాంటి సందర్భాలలో కూడా దగ్గుతోపాటు ఛాతిలో నొప్పి వస్తుంది.
ఔషధాలు: దశమూల కటుత్రయాది క్వాథ చూర్ణం, కస్తూరి మాత్రలు, కాలకూట రసం, మహాజ్వరాంకుశ రసం, నవగ్రహి సింధూరం, నారాయణ జ్వరాంకుశ రసం, ప్రతాప లంకేశ్వర రసం, సన్నిపాత భైరవ రసం (మహా, లఘు), స్వచ్చందభైరవ రసం, తాళీసాది చూర్ణం, త్రిభువన కీర్తి రసం.
దగ్గుతో పాటు బరువు కోల్పోవడం, రక్తహీనత, రాత్రిపూట చమట ఎక్కువగా పట్టడం తదితర లక్షణాలు కనిపిస్తున్నట్లయితే అన్ని కారణాల కంటే ముందు క్షయవ్యాధిని (ట్యుబర్క్యులోసిస్) గురించి ఆలోచించాలి. ఇది ట్యూబర్కిల్ బ్యాసిలై లేదా మైకోబ్యాక్తీరియం ట్యుబర్క్యులోసిస్ అనే సూక్ష్మజీవుల వలన వచ్చే సాంక్రమిక వ్యాధి, ఊపిరితిత్తులు ఇన్ ఫ్లేమ్ అవ్వడం, త్యూబర్కిల్ అనే బొడిపెల మాదిరి నిర్మాణాలు ఏర్పడటం, కణజాలలు కుళ్ళిపోయి వెన్నవంటి పదార్ధం తయారవడం, చీము గడ్డలు ఏర్పడటం, ఊపిరితిత్తులలోని గాయాలు మానేటప్పుడు సహజ కణజాలంతో కాకుండా నార వంటి పీచు పదార్థంతో పూరించబడటం వీటన్నిటి ఫలితంగా ఊపిరితిత్తుల కదలిక పరిమితమవుతుంది. ఈ లక్షణాలన్నీటి ద్వారానూ, ఇతర పరీక్షల ద్వారానూ క్షయ వ్యాధిని నిర్ధారించాల్సి ఉంటుంది.
గృహచికిత్సలు: 1. పెన్నేరు, పిప్పళ్ళు సమతూకంగా తీసుకొని, పొడిచేసి అరచెంచాడు మోతాదుగా పంచదార, తేనె, నెయ్యిలు కలిపి రోజు రెండుపూటలా తీసుకోవాలి. 2. పిప్పళ్ళు, ఎండుద్రాక్ష, పంచదారలను సమభాగాలు కలిపి పూటకు అరచెంచాడు మోతాదుగా రెండు పూటలా తీసుకోవాలి. 3. లాక్షా చూర్ణాన్ని (రెండు చెంచాలు), బూడిదగుమ్మడికాయ రసంలో ముద్దుగా నూరి రోజుకు రెండుసార్లు తీసుకోవాలి. 4. అడ్డసారం ఆకులను దంచి రసం తీసి పూటకు పావు చెంచాడు మొతాడుగా రెండుపూటలా తగినంత తేనె చేర్చి తీసుకోవాలి. 5. రావి చెట్టు బెరడు, శొంఠి, పిప్పళ్ళు, మిరియాలు, మండూరం వీటిని సమతూకంలో తీసుకొని తగినంత బెల్లం చేర్చి ముద్దగా నూరి రేగు గింజంత మాత్రలు చేసి అనుదినము వాడాలి.
ఔషధాలు: అమృతప్రాశ ఘృతం, అశ్వగంధాది లేహ్యం, చ్యవనప్రాశలేహ్యం, ద్రాక్షాది రసాయనం, ద్రాక్షారిష్టం, కూష్మాండ లేహ్యం, క్రమవృద్ధి లక్ష్మీ విలాస రసం, మకరధ్వజ సింధూరం, మహాలక్ష్మీ విలాస రసం, పూర్ణచంద్రోదయం, పంచబాణ రసం, స్వర్ణమాలిని వసంత రసం, విదార్యాది ఘృతం, వసంత కుసుమాకర రసం.
5. ఉరః క్షతం (బ్రాంకియక్టాసిస్):
క్షయం, బ్రాంకైటిస్, కోరింత దగ్గు, న్యుమోనియా మొదలయిన దీర్ఘకాల వ్యాధుల వలన ఊపిరితిత్తులలోని 'గాలినాళాలు' సాగగలిగే గుణాన్ని కోల్పోయి గట్టి పడతాయి. ఫలితంగా శ్లేష్మం తనంతట తాను బైటకి రాలేదు. ఈ స్థితిని వైద్యపరిభాషలో 'బ్రాంకియోక్టాసిస్' అంటారు. తీవ్రమైన దగ్గు, ఒక్కొక్కసారి రక్తం పడటం, అసాధారణ మోతాదులో శ్లేష్మం తయారవడం వంటివి ఈ వ్యాధి ముఖ్య లక్షణాలు.
ఔషధాలు: అగస్త్య రసాయనం, చ్యవన ప్రాశ లేహ్యం, దశమూలకత్రయాది క్వాథ చూర్ణం, కనకాసవం, మకరధ్వజ సింధూరం, ప్రవాళ భస్మం, ప్రవాళ పంచామృతం, రస మాణిక్యం, శుభ్ర వటి, శృంగారాభ్ర రసం, వాతాఘ్ని కుమార రసం, వాసా కంటకారి లేహ్యం.
6. ఎంఫిసీమా
కాలుష్యం వలన 'ఎంఫిసీమా' అనే ఊపిరితిత్తులకు సంబంధించిన వ్యాధి వస్తుంది. ఆరోగ్యవంతుల ఊపిరితిత్తుల్లో శాఖోపశాఖలుగా విస్తరించిన శ్వాస నాళాలు చివరాఖరుగా చిన్న చిన్న గాలి అరల్లోకి తెరచుకుంటాయి. ధూమపానం, కాలుష్యం, విషవాయువులు తదితరాల వల్ల ఈ అరల గోడలు శిథిలమై సాగగలిగే గుణాన్ని శాశ్వతంగా కోల్పోతాయి. ఫలితంగా ఈ అరల ద్వారా ప్రాణ వాయువు మారకం పరిపూర్ణంగా జరగదు. దీని పర్యవసానంగా ప్రాణవాయువు లోటుగా భర్తీ చేయడానికి శ్వాస వేగం పెరుగుతుంది. అయినప్పటికీ, శరీరావసరాలకు సరిపడా ఆక్సిజన్ అందక శరీరమంతా కొద్దిపాటి శ్రమకే నీలంగా మారుతుంది.
సూచనలు: ఈ వ్యాధిలో ప్రాణాయామం చేస్తే అంచి ఫలితం కనిపిస్తుంది. ఊపిరితిత్తుల వ్యాధుల్లో పేర్కొన్న అన్ని ఔషధాలు దీనిలో పనిచేస్తాయి.
7. ఉబ్బసం (ఆస్తమా):
చాలామంది అస్తమాను పిల్లికూతల ఆధారంగా మాత్రమే గుర్తించవచ్చునని అనుకుంటారు. అయితే ఆస్తమా ఒకోసారి, పొడి దగ్గు రూపంలో కూడా కనిపిస్తుంటుంది. ముఖ్యంగా, రాత్రివేళల్లో పొడి దగ్గు మాత్రమే ఉంటే అస్తమాను అనుమానించాలి. ఇది చిన్న పిల్లలకు మరీ వర్తిస్తుంది. ఉబ్బసం వ్యాధిలో శ్వాస నాళాల గోడలలోని కండరాలు కుంచించుకుపోయి, గాలి ప్రవాహాన్ని అడ్డగిస్తాయి. కొన్ని సందర్భాలలో శ్లేష్మం ఎక్కువగా తయారవడం, గాలి నాళాలు వాయడం వంటి వాటి వల్ల గాలి మార్గాలు మరింత మూసుకుపోయి ఒక రకమైన కూత కూడా ధ్వనిస్తుంది.
గృహచికిత్సలు: 1. శ్వాసనాళాలు కుంచించుకుపోవడం వలన వచ్చే ఆయాసం, దగ్గులలో అడ్డరసం (సంస్కృతంలో వాసా) అద్భుతమైన ఔషధం. యోగ రత్నాకరుడనే ఆయుర్వేదాచార్యుడు తన యోగరత్నాకరంలో 'వాసా దొరుకుతున్నప్పుడు జీవించాలనే కోరిక బలీయంగా ఉన్న క్షయ వ్యాధిగ్రస్తులుగాని, రక్తస్రావంతో బాధపడే రక్త పిత్తవ్యాధిగ్రస్తులుగాని, దగ్గుతో పీడించబడే వ్యక్తులుగాని దుఖించాల్సిన అవసరం ఏముంది?” అని అభాయస్తమిస్తాడు. అల్లోపతి వైద్యవిధానంలోకూడా ఈ మొక్కనుంచి తీసిన వాససిన్ అనే ఆల్కలాయిడ్ ని 'బ్రోమోహెక్సిన్'గా తయారుచేసి బ్రాంకోడైలేటర్ గా, శ్వాస నాళాలను వ్యాకోచపరిచే నిమిత్తం వాడుతున్నారు. 2. శొంఠి పొడిని చెంచాడు వంతున రోజు 3 పూటలా నీళ్లతో/తేనెతో తీసుకోవాలి. 3. ఆవనూనె (రెండు చెంచాలు), బెల్లం (పెద్ద ఉసిరికాయంత) కలిపి, ముద్దచేసి రోజుకు రెండు సార్లు తీసుకోవాలి. 4. మేకమేయనిఆకు గుప్పెడు తెచ్చి ముద్దచేసి ఉదయం ఖాళీ కడుపునాతీసుకోవాలి. (దీనితో వాంతి జరిగి కఫం తెగి సాంత్వన లభిస్తుంది). 5. గుంటభారంగి (అరచెంచాడు, శొంఠిపొడి (అరచెంచాడు) గ్రహించి తగినంత తేనె కలిపి రోజుకు రెండుసార్లు తీసుకోవాలి. 6. పిప్పళ్ళ చోర్ణం (పావు చెంచాడు). బెల్లం లేదా తేనెతో కలిపి తీసుకోవాలి. 7. ఉమ్మెత్త ఆకులను ఎండపెట్టి, నిప్పుల మీద వేసి దూపాన్ని పీల్చాలి.
ఔషధాలు: శ్వాస కుఠార రసం, సితోపలాది చూర్ణం, కర్పురాది చూర్ణం, తాళీసాది చూర్ణం, కనకాసవం, శ్వాసానంద గుళిక. అగస్త్య హరీతకీ రసాయనం.
8. ఊపిరితిత్తుల్లో రక్తపు గడ్డలు:
ధూమపానం చేసే వారిలోనూ, గర్భనిరోధక మాత్రలు వాడే వారిలోనూ (ఒకవేళ స్త్రీలైతే) వారో శరీరంలోని రక్తానికి "అంటుకుపోయే" గుణము, గడ్డకట్టే నైజము పెరిగిపోయి రక్తం గడ్డలుగా తయారవుతుంది. ఈ రక్తపు గడ్డలు రక్త ప్రవాహం ద్వారా ఊపిరి తిత్తులలోకి ప్రవేశించి, ఏదైనా ఒక రక్త నాళంలో తట్టుకుని, ఆ భాగానికి రక్త సరఫరాను నిలిపివేస్తాయి. దీని వలన ఆ ప్రాంతంలోని కణజాలాలు నిర్జీవమైపోతాయి. ఇటువంటి సందర్భాలలో తీవ్రమైన జ్వరం, ఛాతిలో పొడుస్తున్నట్లు బాధ ఉంటాయి. అంతే కాకుండా దగ్గు వస్తుంది. ఇది కఫం, రక్తాలతో కూడిగాని, లేకుండాగాని కనిపిస్తుంది. ఇలాంటి లక్షణాలు కనిపిస్తున్నప్పుడు ఆయా కారణాలను కనిపెట్టి వైద్యసలహాలతో వాటికి తగిన చికిత్సలు తీసుకోవాలి.
9. ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్:
50 సంవత్సరాలు దాటినా వ్యక్తుల్లో - ముఖ్యంగా ధూమపానం చేసే అలవాటున్న వారిలో చాలా కాలంగా దగ్గు వస్తూ, కఫం రక్తంతో కలిసికాని, లేకుండా కాని పడుతున్నట్లయితే ఆ వ్యక్తికీ అత్యవసరంగా ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ కు సంబంధించి అన్ని పరీక్షలు చేయాల్సి ఉంటుంది. మూడు వారాల నుంచి దగ్గు ఉండటం, సాధారణ మందులకు దగ్గు లొంగకపోవడం, బరువు తగ్గటం, శ్వాస వేగం పెరగడం ఈ లక్షణాల ఆధారంగా ఊపిరితిత్తులకు సంబంధించిన క్యాన్సర్ ను అనుమానించాలి.
10. శ్వాసకోశ సంబంధ ఎలర్జీలు (ఈసినోఫిలియా):
వాతావరణంలోని పుప్పొడి రేణువులు, దుమ్ము, ధూళి మొదలగునవి చాలా మందిలో దగ్గును, తుమ్ములను కలిగిస్తాయి. ఒక్కో వ్యక్తికీ ఒక్కో పదార్ధం ఎలర్జీని కలిగిస్న్తుంది. ఫలానా వస్తువుల వల్ల మాత్రమే ఎలర్జీ వస్తుందని తేల్చి చెప్పలేము, ఎలర్జీ వలన దగ్గు వస్తుందనుకుంటే దానికి కారణాన్ని కనిపెట్టి దూరంగా వుంచడం / వుండటం ఉత్తమమైన పధ్ధతి.
ఔషధాలు: దశమూల కుటుత్రయాది క్వాథ చూర్ణం, కామదుఘారసం, మంజిష్టాది క్వాథ చూర్ణం, మౌక్తీక భస్మం, ప్రవాళ భస్మం, ప్రవాళ పంచామృతం, రసమాణిక్యం, శ్వాసకుఠారం, శ్వాసానంద గుటిక, తాళీసాదిచూర్ణం, తాళక భస్మం, వాతగ్ని కుమార రసం, హరిద్రాఖండ యోగం (బృహత్)
11. ఊపిరితిత్తుల వాపు (పల్మనరీ ఎడిమా):
గుండె కండరాలు సమర్థవంతంగా రక్తాన్ని పంప్ చేయలేనప్పుడు, సిరలలో రక్తం నిలిచిపోయి రక్త భారానికి కారణమవుతుంది. పర్యవసానంగా ఊపిరితిత్తులు కూడా నిండిపోతాయి. అటువంటి స్థితిలో ఊపిరితిత్తులలోని గాలి, గుండె గదులలోకి లీక్ అవడం వలన ప్రాణవాయువు శరీరంలోని ప్రవేశించడం కష్టమవుతుంది. దీని ఫలితంగా శ్వాసవేగం పెరగడం, వెల్లకిలా పడుకున్నప్పుడు ఉక్కిరిబిక్కిరి అయినట్లు అనిపించి లేచి కూర్చోవాలనిపించడం జరగవచ్చు, వైద్య పరిభాషలో ఇలాంటి స్థితిని 'పల్మనరీ ఎడిమా' అంటారు. ఈ వ్యాధి వచ్చినవారిలో ఊపిరితిత్తుల పనితీరు సరిగా ఉండనందున శరీరంలో వాపు జనిస్తుంది.
సూచనలు: దీనికి దగ్గు మందులతో పాటు మూత్రాన్ని జారీ చేసే మందులను గోక్షురాది గుగ్గులు, చంద్రప్రభావటి, దుగ్ధవటి, గుడపిప్పలి, పునర్నవాసవం) కూడా వాడాల్సి ఉంటుంది.
పొడి దగ్గు కొరకు మందులు
| Medicine Name | Pack Size | |
|---|---|---|
| Alex | Alex Cough Lozenges Lemon Ginger | |
| Tusq DX | TusQ DX Liquid | |
| Grilinctus | Grilinctus Paediatric Syrup | |
| Ascoril D | Ascoril D 12 Oral Suspension Orange | |
| Tixy Soft | Tixy Soft 10 Mg/100 Mg Capsule | |
| Dr. Reckeweg Justicia Ad Dilution | Dr. Reckeweg Justicia Ad Dilution 1000 CH | |
| Bjain Arsenicum Sulphuratum Flavum Dilution | Bjain Arsenicum Sulphuratum Flavum Dilution 1000 CH | |
| Xl 90 | Xl 90 10 Mg/100 Mg Syrup | |
| ADEL 29 Akutur Drop | ADEL 29 Akutur Drop | |
| Schwabe Mentha piperita MT | Schwabe Mentha piperita MT | |
| SBL Rumex acetosa Mother Tincture Q | SBL Rumex acetosa Mother Tincture Q | |
| Alcof D | ALCOF D SYRUP 100ML | |
| Dextopen Syrup | Dextopen Syrup | |
| Schwabe Laurocerasus CH | Schwabe Laurocerasus 1000 CH | |
| Bjain Pulsatilla LM | Bjain Pulsatilla 0/1 LM | |
| Dr. Reckeweg Justicea Adh Q | Dr. Reckeweg Justicea Adh Q | |
| Mama Natura Nisikind | Schwabe Nisikind Globules | |
| ADEL Justicia Adh Dilution | ADEL Justicia Adh Dilution 200 CH | |
| ADEL 33 Apo-Oedem Drop | ADEL 33 Apo-Oedem Drop | |
| Dr. Reckeweg Stannum Metallicum Dilution | Dr. Reckeweg Stannum Metallicum Dilution 1000 CH | |
| Drilerg | DRILERG SYRUP 100ML | |
| ADEL 34 Ailgeno Drop | ADEL 34 Ailgeno Drop | |
| SBL Asclepias tuberosa Dilution | SBL Asclepias tuberosa Dilution 1000 CH | |
| Niltuss DC | Niltuss DC Cough Syru |
